Şeker Portakalı / O Meu Pe de Laranja Lima

Yazar: Jose Mauro de Vasconcelos
Çeviri: Aydın Emeç
Orijinal Dili: Portekizce
Basım Yılı: 1999
Yayın evi: Can Yayınları

''Günün birinde acıyı keşfeden küçük bir çocuğun öyküsü''

Arka Kapak Yazısı:
Brezilyalı yazar Jose Mauro de Vasconcelos, Rio de Janerio yakınlarında, Bangu kasabasında doğdu. Çok yoksul bir ailenin on bir çocuğundan biriydi. Okumayı kendi başına söktü. Dokuz yaşındayken Potengi ırmağında yüzmeyi öğrendi. Hep, ileride bir gün yüğzme şampiyonu olmanın hayalini kurdu. İki yıl süren tıp öğrenimini yarıda bırakıp elinde bavuluyla eski bir şilepe atlayıp Rio de Janerio’ya geri döndü. İlk işi tüysiklet boks antrenörlüğü oldu. Karşılaşma başına kazandığı pek az bir parayla açlıkla tokluk arasında bir hayat sürdü. Muz taşıyıcılığından, gece kulübü garsonluğuna kadar çeşitli işlerde çalıştı. Yaşadığı değişik çevrelerde edindiği gözlemler, tanıdığı değişik insanlar, onun yazarlığında çok etkili oldu. Ama 1968 yılında yazdığı Şeker Portakalı, onu ülkesinin en ünlü yazarlarından biri yaptı. Bu romanını on iki günde yazdığını açıklayan yazar, “Ama onu yirmi yıldan fazla taşıdım yüreğimde” der. Bu kitabın baş kahramanı küçük Zeze’nin serüvenleri, o büyüdükçe, Güneşi Uyandıralım ve Delifişek adlı romanlarda devam ediyor.

Altını Çizdiğim Cümleler:
''Elele, acele etmeden sokakta yürüyorduk. Totoca bana hayatı öğretiyordu. Ben de, ağabeyim elimden tuttuğu ve bana birtakım şeyler öğrettiği için durumumdan hoşnuttum. Nesneleri bana evin dışında öğretiyordu. Çünkü ben evde keşiflerimi tek başıma yaparak kendi kendimi eğitirken; yalnız olduğum için, yanılıyordum. Yanılınca da eninde sonunda hep dayak yiyordum. Önceleri kimse beni dövmezdi. Ama sonra her şeyi öğrendiler ve zamanlarını, benim bir şeytan, bir baş belası, lanet olasıca bir sokak kedisi olduğumu söyleyerek geçirmeye koyuldular.''

''Totoca, çocuklar emekli midirler?
Edmundo Dayı hiçbir iş yapmıyor ama para alıyor. Yani çalışmıyor ama belediye ona her ay para, ödüyor.
- Bunda şaşılacak ne var?
Çocuklar da bir şey yapmıyorlar; yemek yiyorlar, uyuyorlar, sonra da analarıyla babalarından para alıyorlar.
- Emeklilik başka şey, Zeze. İnsan çok çalıştığı, saçları bembeyaz olduğu, artık Edmundo Dayı gibi ağır ağır yürüdüğü zaman emekli olur.''

''Fabrikada fazla mesai yapan birileri olmalıydı. Ama mesai, genellikle saat sekizi pek geçmezdi; hele dokuzu hiç. Bir süre bu iş yerini düşündüm. Orayı sevmiyordum. Sabah insanın içini kasvetle dolduran düdüğü saat beşte daha da iğrenç geliyordu.
Orası her gün insanları yutan, akşam olunca da çok yorulmuş insanlar kusan bir canavardı.''

''Çok küçükken, içimde şarkı söyleyen biri kuş olduğunu, şarkıyı onun söylediğini sanırdım.
- Eh, insanın böyle bir kuşa sahip olması harika bir şey.
Anlamadınız. Artık kuşuma pek inanmıyorum. Ancak içimden konuştuğum ve kendi içimi gördüğüm zaman oldu bu değişiklik.
Durumu kavradı ve şaşkınlığıma güldü:
- Açıklayayım, Zeze. Bu değişimin ne olduğunu biliyor musun? Büyümektesin demektir. İnsan büyüdü mü böyle olur. Yani bilinçlenir. İçindeki, o konuşan ve gören şeye bilinç denir. Yakında sahip olacağını söyledigim o şey'e bir gün insanı götüren de bilincidir.
Olgunluk çağına mı?
- Güzel, iyi aklında tutmuşsun. İşte o geldi mi, olağanüstü bir şey olur. Bilinç büyür, büyür ve başımızla yüreğimizi doldurur. Gözlerimizde ve yaptığımız her şeyde kendini gösterir.
Anlıyorum. Ya kuş?
-Kuş, Ulu Tanrı tarafından küçük çocukların, nesneleri keşfetmelerine yardımcı olmak için yaratılmıştır. Gereği kalmayınca, çocuk, kuşu Ulu Tanrı'ya geri verir. Ulu Tanrı da kuşu, senin gibi akıllı olan başka bir çocugun içine yerleştirir. Güzel, degil mi?
Güldüm, bilincim oldugu için mutluydum.''

''Başımla evetledim. Çiçek konusunda mı? Doğrudur efendim.
-Nasıl yaptın?
Erken kalkıyorum ve Serginho'nun bahçesinin oradan geçiyorum. Bahçe kapısı aralık olduğundan hemen içeri girip bir çiçek çalıyorum. Ama o kadar çok çiçek var ki; farkedilmez.
- Evet, ama bu yine de dogru bir sey degil. Yapmaman gerekir. Bir soygun yapmıyorsun elbette, ama yine de küçük çapta bir hırsızlık sayılır.
Hayır, bayan Cecilia. Yeryüzü, Ulu Tanrı'nındır, degil mi?
Yeryüzündeki her şey de Ulu Tanrı'nındır öyleyse. O zaman, çiçekler de...''

''İnsan yüreğinin, bütün sevdiklerini içine alabilmesi için çok büyük olması gerektiğini bilmelisin.''

''Acı, insanın birlikte ölmesi gereken şeydi. Kollarda, başta en ufak güç bırakmayan, yastıkta kafayı bir yandan öbür yana çevirme cesaretini bile yok eden şeydi.''


Küçük Zeze beni her seferinde ağlatıyor :(
'Mutlaka okunması gereken kitaplar' listemdedir.

Keyifli okumalar.